Rusya-Ukrayna savaşında bilinmeyen Viking detayı!

Savaştan bir yıl önce Rusya lideri Putin, Rusların ve Ukraynalıların 'tek millet' olduğunu iddia etti ve 'Ukrayna diye bir devletin olmadığını' öne sürdü. Tarihçi Doç. Dr. Selahattin Özkan’a göre, tarihte Kiev kentini kuranlar sanıldığı gibi Ruslar ya da Ukraynalılar değil. Bugün savaş olarak karşımıza çıkan gerilimin izi Bizans arşivlerinde gizli...

Rusya'nın Ukrayna'yı kanlı işgaliyle başlayan savaşta iki ay geride kaldı. Harekât başlamadan önce Putin’in Ukrayna’nın doğusundan ‘kadim Rus toprakları’ olarak bahsetmesi yaşanacakların ilk sinyalini vermişti. Putin’in iddiasına göre, Ukrayna diye bir devlet yoktu! Rus tarihçiler de Kiev’i kendi kimliklerini oluşturdukları, ulus hikâyelerini yazdıkları yer olarak tanımladı. Ancak bağımsız tarihçiler tam olarak aynı fikirde değil. Tarih araştırmacısı Doç. Dr. Selahattin Özkan’a göre Kiev’i ne Ukraynalılar ne de Ruslar kurdu!

Doç. Dr. Selahattin Özkan, Kiev'in kuruluşunun ve Rus tarihinin başlangıcının Orta Çağ'a tarihlendiğini ve adı Rus olarak geçen devletin ilk olarak Kiev'de kurulduğunun iddia edildiğini söyledi. Ancak kaynakların bu konuda kuşku uyandırdığını ve Kiev'de devlet kuran Rusların kim olduğunu sormak gerektiğini belirten Özkan, kaynaklara bakıldığında Kiev'i kuran Ruslar hakkında oldukça ilginç bilgilerle karşılaştığını şöyle ifade etti:

"Öncelikle şunu söylemek gerekir ki, Rus adından bahseden ilk kaynaklar Bizans’a aittir. Orta Çağ'da İstanbul'da yaşayan Bizanslı tarihçiler de kaleme aldıkları eserlerinde ülkelerine kuzeyden, Karadeniz üzerinden gelen birtakım seyyahlar, tacirler olduğunu ifade etmişler. Bu seyyahların genel özelliklerini betimlerken de 'kızıl sakallı' ifadesini kullanmışlar. Kentlerine gelen bu yeni seyyah gruba kızıl sakallarından dolayı 'kızıl sakallı' anlamına gelen Ros/rus ismini vermişler. Biz tarih sahnesinde ilk defa Rus adının kaydedildiği o anı Bizans kaynaklarında görüyoruz."

Rus halkının tarihsel yolculuğunun Bizans kaynaklarında geçen 'kızıl sakallı' adamlarla başladığını belirten Özkan, bu iri kıyım savaşçıların Dinyeper ve Dinyester nehirleri üzerinden yani bugün Ukrayna'nın ana yaşam kaynağı olan iki nehir üzerinden Karadeniz'e ulaştıklarını söyledi.

Peki bu kızıl sakallı seyyah ve tacirler kimdi? Özkan bu soruya, "Kiev kentini kuranlar kuzeyden gelen, bugün Viking olarak nitelendirdiğimiz kızıl sakallı, iri yapılı savaşçı topluluk" diyerek cevap verdi. Bu toplulukların Bizans'ın tasvir ettiği niteliklere de uyduğunu, Kiev'de yapılan arkeolojik kazılarla da bunların tespit edildiğini söyleyen Özkan, Kiev'i kuranların ve Kiev Knezliği adında ilk Rus adını taşıyan hükümdarların Kiev'de taç giydiğini ve bu kişilerin de Vikingler olduğunu söyledi.

Dinyeper ve Dinyester nehirleri arasında yaşayan Slav halklarının ise kurulan bu ilk egemenliğin adını benimsediğini ve daha sonrasında Kiev’de uluslaştıklarını söyleyen Doç. Dr. Özkan, "Yani Rus adını taşıyan ilk topluluk Viking soyluları ama devlet Slav halklarının yaşadığı topraklar üzerinde kuruldu. Daha sonra Rus adını benimseyen ve bu topraklar üzerinde yaşayan Slavlar, büyüyüp ulusal bir nitelik kazanarak Rus halkını oluşturdular. Moskova ve St. Petersburg çok daha sonraları Rusların ulusal bütünlüğünü tamamlaması ve Büyük Sibirya'ya doğru yayılmasıyla oluşan merkezlerdir" diye konuştu.

RUSLAR İÇİN KİEV NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ?

Rus tarihinin başlangıcını Vikinglerin oluşturduğunu söyleyen Özkan, Rus tarihinin başlangıcı konusunda tek görüşün bu olmadığını söyledi. Peki Ruslar için Kiev neden bu kadar önemli? Bu konuda Rus tarihçilerin görüşlerini Özkan şu şekilde aktardı:

"Rus devletinin ve halkının adının Slav kökenlerine dair olması Rusların görüşüdür. Günümüze ulusal bir ifadeye bürünen savaşın çıkmasına yol açan görüş de budur. Rusya diye bildiğimiz büyük Slav toplumu, 'Biz Ruslarız ve Kiev'i de biz kurduk' diyor. Rus tarihçileri günümüzde hâlâ bunu savunuyor. 'Kiev kentini kuranlar biz Slavlardık' diyorlar. Öte yandan Batı tarihçiliğine, Avrupa'nın büyük ve önemli üniversitelerinde yaygın ve kabul görmüş görüşe göre ise aslında bu Kiev kentini kuranlar Kuzeyden gelen bugün Viking olarak nitelendirdiğimiz kızıl sakallı, iri yapılı savaşçı topluluk."

BAKIŞ AÇISINI DEĞİŞTİRİYOR’

"Günümüzde yapılan birtakım filolojik ve hatta etnik çalışmamalarla da Ukrayna halkının Güney Slavlarından ve Rus halkından daha farklı bir yapı arz ettiği ispat edilmiş durumda" ifadelerini kullanan Doç. Dr. Selahattin Özkan, bu bağlantının çok önemli olduğunu, Rus adını taşıyan ilk hükümdarların Kiev'de bulunmasının Rusların Kiev'e bakış açısını çok fazla değiştirdiğini söyledi. Özkan, "Bunda tarihi olarak da haklılar. Zira açıktır ki tarihte Rus adını taşıyan ilk devlet Kiev merkezli kuruldu. 9'uncu yüzyıldan 13'ü yüzyıla kadar yaşayan bu ilk devlet Dinyeper Nehri üzerindeki Viking kolonilerinin genişlemesiyle siyasal bir kimlik kazandı" ifadelerini kullandı.

Ukrayna ve Rusya halkının kader birliktelikleri olduğunu, ortak kültürel mirastan bahsedebileceğini ama iki halkın kendi yaratılış noktalarına bakıldığında çok farklı görüşler olduğunu söyleyen Özkan, sözlerine şöyle devam etti:

"Tabii bu uzun geçmiş sırasında dilleri ve dinleri de ortaklaşmış. Ancak bu ortak miras iki büyük halkı bir yapmıyor. Bugün Ukrayna halkına baktığımızda Rusya'nın başlatmış olduğu harekatın başlangıcında ileri sürdüğü neo-nazi gruplar tarafından kullanılan kimi aşırı ulusal iddialarda da bu bahsettiğimiz teori kullanılıyor. Diyorlar ki 'Biz zaten Rus değiliz. Rus halkından farklılığımız Kiev'de Orta Çağ'da kurulan ilk hanedanlığın Viking soylu olmasından da görülebilecektir' diyorlar. Aşırılıkla suçlanıyorlar ama haklılar. Ortada tarihi bir gerçeklik var. Günümüzde Ukrayna halkı hem dil olarak hem de kültür olarak kendi kimliğini Rus kimliğinden ve kültüründe ayırmaya gayret ediyor. Şu an günümüzde kullanılan Ukrayna'nın devlet armasındaki sembollerden ulusal bayraklarına kadar birçok unsuru Rus kimliğinden ayrı tutulmuş durumda. Bunun sebebi de hem kendi ulusal miraslarını oluşturabilmek hem de Kiev'deki bu kurucu unsurun Slav olmamasından kaynaklanan bir tarihi realite var."

Özkan Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın tarihi boyutunu, "Bugün harekatın görmek istemediği çok önemli bir nokta var. O Rus adını Bizanslar verdi ve o Rus adı kızıl sakallı anlamına geliyordu. Bu ifade de Kuzey'den Karadeniz'e inen Vikingleri anlatıyordu, orada yaşayan Slav halkını anlatmıyordu. Güneydeki Slavlar bu Rus ismini benimsediler ama hikâyenin başındaki bu ayrıntıyı görmek lazım. Bu ayrımı görmezsek bugünkü düşülen hataya düşeriz ve sonuçları çok vahim olur" dedi.