A WORLD PRESS

ABD'de mart ayında enflasyonda Ukrayna-Rusya savaşının güçlü etkileri izlendi. Ülkede mart ayında tüketici fiyatları bir önceki yıla göre yüzde 8,5 artış kaydetti. Böylece enflasyon 41 yıllın zirvesine çıktı.

Değişken enerji ve gıda fiyatlarını içermeyen çekirdek TÜFE ise martta aylık yüzde 0,3 ve yıllık yüzde 6,5 artarak piyasa beklentilerinin altında yükseliş kaydetti.

Söz konusu dönemde çekirdek enflasyona ilişkin piyasa beklentileri aylık yüzde 0,5 ve yıllık yüzde 6,6 artması yönündeydi. Çekirdek TÜFE, şubatta aylık yüzde 0,5 ve yıllık yüzde 6,4 artmıştı.

Analistler, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın ham petrol fiyatlarını artırması nedeniyle enflasyonun mart ayında hızlandığını belirtti.

ENFLASYON ARTIŞINA EN BÜYÜK KATKIYI HANGİ KALEM ÜRÜN YAPTI?

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Ekonomist Enver Erkan şu ifadeleri kullandı:  "Tüketici fiyat endeksi Şubat ayındaki %7,9'luk yıllık artışın ardından Mart ayında bir önceki yıla göre %8,5 arttı. Manşet enflasyon göstergesi, bir önceki aya göre %1,2 artarak 2005'ten bu yana en büyük dönemsel artışı kaydetti. ABD tüketici fiyatları Mart ayında 1981 sonundan bu yana en yüksek artışını gerçekleştirerek, Fed'in gelecek ay faiz oranlarını yarım puan artıracağı beklentilerini destekledi. Piyasa beklentisi, TÜFE'nin bir yıl öncesine göre %8,4 ve Şubat ayına göre %1,2 artması yönündeydi.

Volatil gıda ve enerji bileşenlerini hariç tutan çekirdek fiyatlar, hem öngörülenden daha az hem de 1969'dan bu yana kullanılmış araç fiyatlarındaki en büyük düşüş nedeniyle, bir önceki aya göre %0,3 ve bir yıl öncesine göre %6,5 gibi daha sınırlı bir oranda arttı. Yıllık bazda, gıda, enerji ve ikinci el araçlar hariç mal enflasyonu Mart ayında %8,1 artarak 1981'den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Hizmet maliyetleri bir yıl öncesine göre %5,1 artarak 1991'den bu yana en büyük ilerlemeyi kaydetti.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden sonra yükselen gıda ve enerji fiyatlarının etkisi ile beraber enflasyon da uzun yılların zirvesini yenilemiş oldu. Enerji ve benzin bileşenlerinin, ve doğal olarak mal enflasyonunun ana hatlarını oluşturan girdi fiyatları için petrol fiyatlarının durumunu izlemek gerekecektir. Enerji ve gıda hariç bileşenleri hariç tuttuğumuzda ise bazı kalemlerdeki hafifleme daha normal bir enflasyon patikasına işaret ediyor ki, verilerin algılamasını yumuşatan unsur çekirdek enflasyondaki daha düşük hareketler olarak görünüyor. Eğer petrolde gerileme olursa manşet enflasyon üzerindeki baskı da hafifleyecektir, ancak bunun için öncelikle jeopolitik risklerin aşılması gerekiyor.

Fed’e ilişkin hızlı faiz artırımları beklentisi ise sürecektir. Mayıs ve Haziran aylarında, özellikle de bunların birincisinde, 50 baz puanlık faiz artışı beklentisi kanıksanmış bir durumda. Fed daha şahin bir politikaya geçiş yaparken, özellikle savaş, Çin'deki Covid-19 karantinaları ve seyahat gibi hizmetlere yönelik artan talep göz önüne alındığında, enflasyonun yakın zamanda %2 hedefine gerilemesi pek olası değil. Burada politika ilerlemesinde üzerinde durulacak unsur, faiz artırımlarından çok bu sıkılaşmanın ekonomiyi resesyona sokup sokmayacağı. Ekonominin resesyona girmemesi noktasında güvenilen unsur şu: ABD ekonomisi Rusya krizinin direkt etkilerine maruz kalmıyor ve güncel göstergeler ekonomik toparlanma döneminden gelen momentumu büyük ölçüde devam ettiriyor. Ancak riski artıran noktalar da şunlar: Fed eğer enflasyona yetişmek için faiz artırımlarını aşırı hızlandırırsa sert iniş riskini de artırabilir, ancak enflasyonun azalan reel gelir üzerinden tüketici davranışlarına harcama azaltma şeklinde yansıması da aktiviteyi daraltacaktır. Yani kaçınılmaz olan şu: Enflasyon düşmezse ABD ekonomisi ciddi şekilde yavaşlama eğilimine girecek.

Konuyla ilgili CNN Türk canlı yayınında açıklamalarda bulunan Ankara Hacı Bayram Veli Üni. Doç. Dr. Sibel Çaşkurlu, ise şu ifadeleri kullandı: "Bu aslında bir sonuçtur. Uzun bir sürecin sonucu. Neoliberal politikalar terk ediliyor. Küresel gıda rejimine eklendiler. Bu çok uluslu şirketlerin öncülüğünde gıdanın da neoliberal politikaların olduğu dönem böyle. Üretimin gıda dahil küresel değer zinciri biçiminde örgütlendiği yapıydı.

Bu yapıda bize birtakım roller biçildi. Gelişmekte olan ülkeler kendi gıda güvenliğini sağlamayan bir yapıya süründüler. Bütün yapı değiştiği için hep birlikte bunun sancılarını şu anda yaşıyoruz.

Küresel gıda zincirleri yerine ulusal gıda zincirlerine doğru bir gidişata geçilecek. Ukrayna savaşı, Çin ile ABD arasındaki mücadelenin uzantısı diyebiliriz.

Bizim ülkemiz 4 mevsimi yaşayan toprakları tarıma elverişli bir ülke. Bizim deneyimimiz de var. Tekrardan yapılanmak lazım. Dışarıya değil kendi içimizde üretebilmeliyiz."

PİYASALARDAN İLK TEPKİ

ABD enflasyon verisine piyasalar sınırlı tepki gösterdi. Kritik veri öncesi 1.962 dolar bandında hareket eden ons altın 1.968 dolar seviyesine, buradan esen rüzgarla gram altın fiyatı 926 TL'den 928 TL'ye yükseldi. Dolar/TL ise 14,67 TL seviyesinde dalgalanıyor.

ENFLASYON BEKLENTİLERİ AŞTI!

Piyasa beklentisi ABD enflasyonunun aylık bazda yüzde 1,1 oranında; yıllık bazda ise yüzde 8,4 seviyesinde gelmesi yönündeydi. ABD’nin enflasyonu önceki ay ise yüzde 7,9 seviyesinde gerçekleşerek 40 yılın zirvesini yenilemişti.